Sint Jozefkoor Helmond | 100 jaar Sint Jozefkoor

In het kader van haar 100-jarig bestaan in 2022 zal het Sint Jozefkoor uit Helmond een aantal events opzetten, die volledig afwijken van haar gangbare activiteit (d.i. het wekelijks zingen in de Sint Jozefkerk in een liturgische setting). Het thema passend bij 100 jaar Sint Jozefkoor luidt dan ook: Gregoriaans Anders. Kernwoorden zijn: publicerend, uitvoerend, socialiserend, educatief, innoverend en inspirerend.

Publicerend

In 2014 kwam het koor al met een facsimile-uitgave van het Vesperale van Margriet van Cortenbach (handschrift uit 1536 afkomstig uit het Helmondse klooster die Hage). In het kroonjaar 2022 vindt dat zijn voltooiing in:

CD: het uitbrengen van een cd met twaalf gezangen uit dit unieke handschrift uit 1536 waaronder de twee bijzondere gezangen die door de toenmalige rector van het Helmondse klooster zijn geschreven. Met deze cd geeft het Sint Jozefkoor deze gezangen na 500 jaar terug aan haar stad.
DVD: de uitgave van een bijbehorende dvd waarin dit Vesperale in een historische Helmondse context geplaatst wordt.
Lezingen: voor Heemkundekring Helmont, Bibliotheek Helmond-Peel en Volksuniversiteit Helmond worden lezingen over het Vesperale aangeboden.
Expositie: een expositie in Gemeentemuseum Helmond waarbij tien tot vijftien originele kostbare handschriften, aanvankelijk afkomstig uit het Helmondse klooster (en nu verspreid over o.a. Eindhoven, Nijmegen, Amsterdam en de Verenigde Staten) tentoongesteld worden. Voorwerpen, betrekking hebbend op die periode zullen i.s.m. de stadsarcheoloog eveneens te zien zijn. Bij de opening van de expositie kan het Sint Jozefkoor live zingen uit die handschriften. De cd kan gedurende de hele expositie ingezet worden als verklanking van wat in de vitrines getoond wordt.

De afgelopen jaren is er hard aan gewerkt (in samenwerking met Heemkundekring Helmont, Theo Driessen Instituut, oud-koorleden en gebruikmakend van een eigen ongeordende verzameling) om een uitgebreid archief op te bouwen.

Jubileumboek: Dit archief dient als basis voor een uit te geven jubileumboek (200 luxe, kleurrijke uitgaven met harde kaft). In beschouwende en verbindende teksten zal de historie geduid worden, in context gezet van de toenmalige ontwikkelingen (Rijke Roomse leven, sociale woningbouw, onderwijs, armoede, emancipatie, secularisatie, …), voorzien van veel beeldmateriaal.

Uitvoerend

Het Sint Jozefkoor wil zich verzekeren van de medewerking van topmusici, die ertoe bijdragen dat de uitvoeringen niet alleen van lokale, maar ook van nationale en zelfs internationale allure zijn. Wat ten gehore gebracht wordt, is gedurfd, vernieuwend en in deze opzet niet eerder te beluisteren geweest.

Couperin: Integrale uitvoering van de Messe des Paroisses van Francois Couperin op het vermaarde Robustelly-orgel. Dit werk wordt vanwege de moeilijkheidsgraad helaas zeer zelden compleet uitgevoerd, bovendien dan nog zonder de vanzelfsprekende aansluiting met koor.
Dialoog: Wat vastligt in dit bijzondere concert dat zijn de gregoriaanse gezangen, gezongen door het Sint Jozefkoor, die als een Messiah het levensverhaal van Christus vertellen. Afwisselend, als in een dialoog met organist op het Robustelly-orgel. Een concert, volkomen in het moment en uniek in zijn soort. De dialoog wordt ook een aantal keren aangegaan met het publiek, waar het wordt uitgenodigd om mee te zingen.
Clash of Times: Wat de Noorse Jan Garbarek (saxofonist) en The Hilliard Ensemble (polyfonie) in 1994 aandurfden, het samenbrengen van oude polyfonie en saxofoonklanken, dat durven we nu aan met gregoriaans en saxofoon. Twee ogenschijnlijk haaks op elkaar staande muziekstijlen, die misschien toch meer gemeen hebben dan we zouden denken. Een uniek treffen tussen een professioneel saxofonist en het Sint Jozefkoor, waarbij de diverse saxofoons al improviserend de zang rijkelijk met hemelse klanken overvleugelen. Zoals ooit in een antwoordzang het koor zong wat er stond en de solist zich vrijelijk mocht loszingen met louter een paar regels tekst, waarna het koor tot slot afrondde, zo willen we dat gaan herbeleven. Met eigen solist daaraan gestalte geven, dat is sinds eeuwen nooit meer gedaan. Het experiment wordt in deze clash niet geschuwd.
Polyfonie door de eeuw(en) heen: uitvoering van meerstemmige werken zoals die in 100 jaar door het Sint Jozefkoor en de Sint Jozefzangertjes uitgevoerd zijn. Een selectie van werken uit de beginperiode tot 2007 toen de polyfone geleding van het Sint Jozefkoor een opvolging kreeg in de Capella Musica Sacra.

Socialiserend

Een feest vier je samen. Contacten worden gelegd en onderhouden met

Instanties: Gemeentemuseum Helmond, Bibliotheek Helmond-Peel, Heemkundekring Helmont, Volksuniversiteit Helmond, Regionaal Historisch centrum Eindhoven, Vereniging voor Latijnse Liturgie, Theo Driessen Instituut;
Personen: burgemeester Elly Blanksma, archeoloog Theo de Jong, voormalig stadshistoricus Giel van Hooff, mediëviste Bernardien van den Berg, muziekwetenschapper dr. Jan Boogaarts, docent/auteur gregoriaans Wilko Brouwers, pastoor Erik Seidel, geluid- en beeldtechnicus Frans Luyten;
Uitvoerenden: musici, de parochiële koren en alle deelnemende koren van de Missa cum Multitudine.

Missa cum Multitudine: Zoveel mogelijk gregoriaanse koren worden uitgenodigd om deel te hebben aan deze massale viering. In gezamenlijkheid, met het doel elkaar te ontmoeten, te bemoedigen en te verbinden, wordt in de Sint Jozefkerk op een te plannen zondagochtend gerepeteerd, ontbeten en gevierd. Het is juist van belang om koren, die omdat ze op hun eigen stek hun taak serieus nemen, uit hun isolement te halen en voor deze ene keer in deze Missa cum Multitudine bij elkaar te brengen met gelijkgestemden. Er zal gestreefd worden naar een tv-opname (Omroep Helmond/ Omroep Brabant/KRO). Na afloop van de viering wordt een receptie aangeboden aan deelnemers en kerkbezoekers. Het Jubileumboek wordt daar gepresenteerd en overhandigd aan burgemeester en donateurs.
Ledendag Vereniging voor Latijnse Liturgie: De ledendag van de vereniging wordt jaarlijks ergens in het land gehouden. Het Sint Jozefkoor wil de vereniging vragen om in 2022 haar jaarvergadering/ ledendag in Helmond te organiseren (niet voor het eerst overigens). De viering, als opening van de dag kan dan in de Sint Jozefkerk plaatsvinden en uiteraard wil het Sint Jozefkoor dan het gregoriaans voor haar rekening nemen.

Educatief

Als educatieve activiteiten kunnen de al eerdergenoemde punten worden aangehaald: dvd over het Helmondse Vesperale, lezingen over het Vesperale, expositie van oude handschriften en het jubileumboek. Bovendien wordt het navolgende in 2022 gepland:

Gregoriaanse Kring: Op dit moment zijn in Nederland drie zgn. Gregoriaanse Kringen actief (Utrecht, Den Bosch en Nijmegen). Helmond wil in 2022 een kring gaan vormen voor Zuidoost-Brabant. Zo’n Kring is een Studium Chorale waarbij 1 x per maand gregoriaanse gezangen worden doorgenomen voor liefhebbers. Gedurende de laatste 30 minuten van elke bijeenkomst worden de gezangen waaraan gewerkt is in de kerk uitgevoerd voor publiek. De kerk is gedurende de activiteit vrij toegankelijk. De Gregoriaanse Kring levert een klinkende bijdrage aan het fenomeen “Kerken Kijken”.

Innoverend

Als innoverende activiteiten kunnen de al eerdergenoemde punten worden aangehaald.

Immers: Mag de ontdekking van twee gezangen die speciaal voor dat ene klooster (die Hage) geschreven zijn en daar zo’n 500 jaar geleden voor het laatst klonken, om ze vervolgens uit de vergetelheid te halen door ze nu op cd te zetten innovatief genoemd worden? Mag een orgelconcert, waarbij geen enkele noot van tevoren vaststaat voordat die in de tijd de ruimte vult, innovatief heten? Mag het doorbreken van het tijdsgewricht, eigen aan het gregoriaans enerzijds en aan de saxofoon anderzijds, als innovatief bestempeld worden? En waar en wanneer is vanuit louter improvisatie het gregoriaans te horen? Op initiatief van het Sint Jozefkoor zal een organist, een saxofonist en een cantor zich aan bovenstaande wagen, omdat ontwikkelingen niet stil mogen staan en we grenzen willen verleggen.

Inspirerend

Als een koor 100 jaar bestaat, mag het terugblikken, maar moet toch vooral vooruitkijken. Alle voorgenomen activiteiten dienen ertoe om uit te dragen dat gregoriaans hot is. Het Sint Jozefkoor wil het 100-jarig bestaan vieren, niet in zichzelf gekeerd, maar zich richtend op samenwerking met anderen, met een ruime en open blik voor ontdekking en ontwikkeling en daardoor mede bewerkstelligen dat het gregoriaans toekomst heeft.